خلیج‌فارس پناهگاه موجودات دریایی به‌ویژه آبزیان کوچک و مکانی آرام برای گونه‌های مختلف است که از هزاران سال پیش تا امروز به زندگی خود ادامه داده‌اند. خلیج‌فارس دریای نیمه بسته‌ای است که با مساحتی برابر با 40 هزار کیلومترمربع از طریق تنگه هرمز به اقیانوس هند می‌پیوندد.

خلیج‌فارس با وجود تمامی مشکلات محیطی و اقلیمی که بر آن حاکم است از تنوع زیستی بالایی برخوردار است. به‌گونه‌ای که حدود 907 گونه در قالب 157 خانواده در آن وجود دارد . که تعداد زیادی از آن‌ها بهره‌برداری اقتصادی دارند. و این عامل باعث شده است تا خلیج‌فارس ازنظر تنوع زیستی جزو مناطق کم‌نظیر معرفی شود که در این گزارش به شماری از آن‌ها اشاره می‌شود.

ماهی‌های خوراکی 

در آب‌های خلیج‌فارس گونه های زیادی ماهی زندگی می‌کند که تعداد زیادی از این ماهی‌ها مصرف غذایی دارند. شیر ماهی، هوور یا تن، شوریده، حلوا، شورت، سرخو، سنگسر یا دختر ناخدا، میش ماهی، گاریز، چمن، بیاه، راشگو، قباد، سه کله، صافی، و ماهی ساردین ازجمله ماهی‌های خوراکی خلیج‌فارس هستند.

 ماهی‌های تزئینی 

خلیج‌فارس دارای صدها گونه ماهی تزیینی است که برخی از نمونه‌های آن مانند امپراتور در جهان نادر است. از دیگر ماهی‌های تزیینی می‌توان جراح دم زرد، پروانه آنتن دار، دلقک ماهی ،کاردینال، هامور، سقماهی، دم گاری، نئون، آرایشگر، جعبه ماهی شاخ‌دار، خروس ماهی، پیکاسو، ملوان، چیتی، شقایق، ژله و پیکاسوی مشکی را نام برد.

سینگو 

مردم جنوب، به خرچنگ سنگو یا سینگو می‌گویند. خلیج‌فارس زیستگاه انواع سینگوها است که از آن جمله می‌توان به سینگو آدمی، سینگو گلکری، سینگو شه یوب، یسنگ باکمال، سینگ گاری، سینگو ملا، سینگو مرجان و خرچنگی که رنگ قرمز دارد، اشاره کرد.

 میگو 

 یکی از محصولات پرارزش خلیج‌فارس و دریای عمان، میگو است. میگوی خلیج‌فارس از جنس پناناس است و بین ۷ تا ۱۵ سانتی متر طول دارد. میگو از خانواده سخت‌پوستان است که در اغلب آب‌های جهان اعم از آب‌شور و آب شیرین یافت می‌شود.

میگو یک منبع غذایی برای موجودات دریایی و انسان‌ها است. همانند سایر غذاهایی دریایی، میگو نیز سرشار از کلسیم، فسفر، ید و پروتئین است. همچنین میگو دارای ۱۲۲ تا ۲۵۱ میلی‌گرم کلسترول است. فصل صید میگو معمولاً از مرداد تا اواسط آبان هرسال است و پس‌ازآن چون فصل تخم‌گذاری میگو فرامی‌رسد، ممنوعیت صید آغاز می‌شود و تا اردیبهشت ادامه می‌یابد. صید میگو هرسال دو بار انجام می‌شود.

  نهنگ‌ها 

۱۱ گونه از تیره بالن‌ها و وال‌ها در خلیج‌فارس زندگی می‌کنند. ازجمله بزرگ‌ترین آبزی حال حاضر جهان، نهنگ آبی است که طولی بین ۲۰ تا ۳۶ متر و وزنی بین ۶۰ تا ۱۷۸ تن دارد و سرعت آن ۸ تا ۳۰ مایل در ساعت است. این نهنگ بچه‌ای به طول ۷ متر و وزن ۷ تن به دنیا می‌آورد که روزی ۶۰۰ لیتر شیر می‌خورد اما غذای مادر منحصر به سخت‌پوستان و پلانکتون‌ها است. نهنگ باله پشتی دومین آبزی بزرگ جهان به شمار می‌آید. این نهنگ نیز در تمامی پهنه خلیج‌فارس به‌ویژه دهانه دریای عمان و خلیج شرقی جاسک یافت می‌شود. نهنگ گوژپشت از دیگر نهنگ‌های خلیج‌فارس است که سرعتی معادل ۸ تا ۱۰ کیلومتر دارد و تیغه‌های دندانی که آن را در هر طرف ۲۷۰ تا ۴۰۰ عدد است و طول هر تیغه به ۸۰ سانتی‌متر می‌رسد. این نهنگ قادر است تا ۳۵ دقیقه زیرآب بماند، نهنگ خاکستری سرعت حیرت‌آوری معادل ۶۰ کیلومتر در ساعت دارد و نهنگ قاتل که بسیار نادر و کمیاب است از دیگر نهنگ‌های خلیج‌فارس به شمار می‌آید.

لاک‌پشت‌ها 

بیش از ۲۰۰ میلیون سال است که لاک‌پشت‌های دریایی در آب‌های نواحی گرمسیری و فلات قاره زندگی می‌کنند. جانوران بزرگی که انگشتان دست‌وپاهایشان به باله‌هایی برای شنا تغییر شکل یافته و از آن‌ها شناگران قابلی ساخته است. پنج نوع از هشت نوع لاک‌پشت‌های دریایی که در جهان وجود دارد در آب‌های خلیج‌فارس و دریای عمان زندگی می‌کنند. لاک‌پشت پوزه عقابی یکی ازاین‌گونه‌ها است که به‌شدت درخطر انقراض قرار دارد. این لاک‌پشت در خلیج‌فارس از همنوعان خود در جهان کمی کوچک‌تر و کم‌وزن‌تر است.

طول متوسط لاک آن‌ها بین ۷۰ تا ۸۰ سانتی‌متر و پهنای آن ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر و وزن متوسط آن‌ها ۴۰ کیلوگرم است. عمده غذای آن‌ها اسفنج‌ها، مرجان‌های نرم و حلزون‌های دریایی است. به همین علت آرواره‌های آن‌ها به شکل منقار عقاب درآمده است. تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه عقابی از ابتدای فصل بهار شروع می‌شود و تا پایان فصل ادامه می‌یابد. لاک‌پشت‌ها معمولاً شب‌ها به ساحل می‌آیند. نرها هرگز به ساحل زادگاهشان برنمی‌گردند ولی لاک‌پشت‌های ماده پس از رسیدن به سن بلوغ که معمولاً پس از سی‌سالگی است برای تخم‌گذاری به همان ساحلی برمی‌گردند که در آن زاده شده‌اند.

لاک‌پشت‌ها در نیم ساعت حدود ۱۰۰ تخم می‌گذارند. نوزادها پس از ۴۵ تا ۷۵ روز از تخم بیرون آمده و با تلاش و زحمت فراوان خود را از میان شن و ماسه‌ها به بیرون می‌کشند. طول بچه لاک‌پشت‌ها ۵ سانتی‌متر و وزن آن‌ها کمتر از ۲۰ گرم است. نوزادها بعد از بیرون آمدن از میان ماسه‌ها به‌طرف روشن‌ترین افق یعنی دریا حرکت می‌کنند. مرغ‌ها و پرندگان دریایی، لاشخورها، خرچنگ‌ها ازجمله دشمنان بچه لاک‌پشت‌ها هستند و قبل از رسیدن به دریا آن‌ها را شکار می‌کنند. در دریا نیز خطرات زیادی آن‌ها را تهدید می‌کند و فقط تعداد کمی از بچه لاک‌پشت‌ها، حدود یک درصد آن‌ها به بلوغ می‌رسند.

دلفین‌ها 

دلفین‌ها که در زبان فارسی به آن‌ها تخس هم می‌گویند، باهوش‌ترین حیوان آبزی به شمار می‌رود. دلفین‌ها در بیشتر قسمت‌های خلیج‌فارس به‌ویژه در آب‌های تنگه هرمز و آب‌های بین جزایر دیده می‌شوند. یکی از انواع دلفین‌ها به نام پوریوبز در جنگل‌های حرا به‌طور دائم زندگی می‌کند و دلفین‌های بینی بطری در جنوب جزیره قشم و در مجاورت جزیره هنگام و لارک و هرمز زندگی می‌کنند و از گونه‌های بومی منطقه نیز محسوب می‌شوند. علاوه بر این‌ها تا اوایل نیمه نخست تابستان دلفین‌های گوژپشت در مجاورت قشم دیده می‌شوند و این‌گونه ها مهاجر آب‌های خلیج‌فارس هستند و ۵ تا ۶ ماه در این آب‌ها می‌مانند. از دیگر دلفین‌های خلیج‌فارس دلفین سیاه است که گونه‌ای از نهنگ‌های خلیج‌فارس است که رنگ تیره بدن، آن را از سایر گونه‌ها دلفین‌ها جدا می‌سازد.